1. Շփման ուժի առկայությունը հաստատող փաստեր: Շփման ուժը գոյություն ունի, երբ երկու մարմիններ կպչում են միմյանց։ Սա արտահայտվում է այն բովանդակային գործողություններով, որոնք առաջանում են մարմինների միջև կոնտակտի արդյունքում, ինչպիսիք են friction (շփման ուժ), N (նորմալ ուժ) և այլ հետագայում առաջացող ուժեր։ Օրինակ՝ երբ մեքենան դառնում է կամ կանգնում է, նրա և ճանապարհի միջև առաջանում է շփման ուժ։
2. Ինչո՞վ է պայմանավորված շփումը: Շփման ուժը պայմանավորված է մարմինների միջև մակերեսների միկրոսկոպիկ անհարթություններով և այդ անհարթությունների որոշակի տարածքում գոյություն ունեցող միջուկային կամ էլեկտրական ուժերով։ Մակերեսների անհարթությունները թույլ են տալիս սառեցնող ֆիզիկական ուժերի դրսևորումներ, որոնք ծնունդ են տալիս շփման ուժին։
3. Շփման տեսակներ և օրինակներ: Շփման երկու հիմնական տեսակներն են՝
- Սահքի շփում՝ երբ մարմինները խցանում են մեկը մյուսին շարժման մեջ լինելով, օրինակ՝ սահող տախտակներ։
- Գլորվելու շփում՝ երբ մարմինները գլորվում են առանց սահելու, օրինակ՝ հեծանվային անվադողներ։
4. Գլորվելու շփման ուժի փոքր լինելը՝ սահքի շփման ուժի համեմատ: Գլորվելու շփումը սովորաբար փոքր է, քան սահքի շփումը, քանի որ գլորվելու ժամանակ մարմնի կոնտակտը մակերեսի հետ ավելի քիչ է, քան սահքի ժամանակ։ Օրինակ՝ եթե մենք զուգահեռ մակերեսին հեծանիվը սահեցնենք և շոշափենք նույն մակերեսի վրա ավտոմեքենա, ապա ավտոմեքենայի սահող շփման ուժը ավելի մեծ կլինի։
5. Շփման դրսևորման օգտակար և վնասակար օրինակներ: Օգտակար օրինակներ.
- Օրինակ՝ մեքենայի արգելակման համակարգում շփման ուժը անհրաժեշտ է արագությունը իջեցնելու համար։
- Լույսի անիվներ, որոնք անհրաժեշտ են ավտոմեքենայի հավասարակշռության համար։
Վնասակար օրինակներ.
- Մաշվածություն շարժիչ մասերի վրա, որտեղ շփումը չարաշահում է դրանց ամբողջականությունը։
- Փոշի և աղտոտվածություն, երբ շփման ուժը ստեղծում է կեղտ։
6. Ինչպե՞ս կարելի է մեծացնել կամ փոքրացնել շփումը: Շփման ուժը կարելի է փոքրացնել՝
- Հարթ մակերեսների օգտագործմամբ։
- Լյանց կեղևի կիրառմամբ՝ օրինակ՝ յուղ կամ փոշի։
Շփումը կարելի է մեծացնել՝
- Մակերեսը բետոնով կամ այլ նյութերով վերածելու միջոցով, որն ավելացնում է շփման ուժը։
7. Ինչո՞ւ հաճախ սառցակալած ճանապարհին ավազ են շաղ տալիս: Սառցակալած ճանապարհին ավազ շաղ տալու նպատակը՝ բարձրացնել շփման ուժը, քանի որ սառույցը նվազեցնում է շփման ուժը։ Ավազը ավելացնում է բացասական ճնշում, ինչը ավելացնում է վառելիքի կառավարման ճիշտության շնորհիվ շփումը։
8. Երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ: Օրինակ՝ երբ արհեստական տրակտորներ կամ այլ մեքենաներ հենվում են օպերացիոն պլատֆորմի վրա, նրանք ենթարկվում են միաժամանակ գործող բազմաթիվ ուժերի՝ գրավիտացիա, էլեկտրամագնիսական և այլպիսի ֆիզիկական ուժեր։
9. Համազոր ուժ: Համազոր ուժն այն ուժն է, որն ունի նույն ուղղությունը, չափը, բայց մի փոքր այլ կողմը՝ ուժերի գումարումն ամբողջ ընթացքում համազոր է։
10. Ինչպե՞ս է ուղղված մի ուղղով միևնույն (հակառակ) կողմեր ուղղված երկու ուժերի համազորը: Երբ երկու ուժերը ուղղված են միևնույն կամ հակառակ կողմերին, նրանց համազոր ուժը հավասար է այդ ուժերի ալգեբրայան գումարին։ Օրինակ, երկու ուժեր, որոնք ուղղված են հակառակ կողմերին, համազոր ուժը կլինի նրանց մոդուլների տարբերություն։
1. Շփման ուժի առկայությունը հաստատող փաստեր: Շփման ուժը գոյություն ունի, երբ երկու մարմիններ կպչում են միմյանց։ Սա արտահայտվում է այն բովանդակային գործողություններով, որոնք առաջանում են մարմինների միջև կոնտակտի արդյունքում, ինչպիսիք են friction (շփման ուժ), N (նորմալ ուժ) և այլ հետագայում առաջացող ուժեր։ Օրինակ՝ երբ մեքենան դառնում է կամ կանգնում է, նրա և ճանապարհի միջև առաջանում է շփման ուժ։
2. Ինչո՞վ է պայմանավորված շփումը: Շփման ուժը պայմանավորված է մարմինների միջև մակերեսների միկրոսկոպիկ անհարթություններով և այդ անհարթությունների որոշակի տարածքում գոյություն ունեցող միջուկային կամ էլեկտրական ուժերով։ Մակերեսների անհարթությունները թույլ են տալիս սառեցնող ֆիզիկական ուժերի դրսևորումներ, որոնք ծնունդ են տալիս շփման ուժին։
3. Շփման տեսակներ և օրինակներ: Շփման երկու հիմնական տեսակներն են՝
- Սահքի շփում՝ երբ մարմինները խցանում են մեկը մյուսին շարժման մեջ լինելով, օրինակ՝ սահող տախտակներ։
- Գլորվելու շփում՝ երբ մարմինները գլորվում են առանց սահելու, օրինակ՝ հեծանվային անվադողներ։
4. Գլորվելու շփման ուժի փոքր լինելը՝ սահքի շփման ուժի համեմատ: Գլորվելու շփումը սովորաբար փոքր է, քան սահքի շփումը, քանի որ գլորվելու ժամանակ մարմնի կոնտակտը մակերեսի հետ ավելի քիչ է, քան սահքի ժամանակ։ Օրինակ՝ եթե մենք զուգահեռ մակերեսին հեծանիվը սահեցնենք և շոշափենք նույն մակերեսի վրա ավտոմեքենա, ապա ավտոմեքենայի սահող շփման ուժը ավելի մեծ կլինի։
5. Շփման դրսևորման օգտակար և վնասակար օրինակներ: Օգտակար օրինակներ.
- Օրինակ՝ մեքենայի արգելակման համակարգում շփման ուժը անհրաժեշտ է արագությունը իջեցնելու համար։
- Լույսի անիվներ, որոնք անհրաժեշտ են ավտոմեքենայի հավասարակշռության համար։
Վնասակար օրինակներ.
- Մաշվածություն շարժիչ մասերի վրա, որտեղ շփումը չարաշահում է դրանց ամբողջականությունը։
- Փոշի և աղտոտվածություն, երբ շփման ուժը ստեղծում է կեղտ։
6. Ինչպե՞ս կարելի է մեծացնել կամ փոքրացնել շփումը: Շփման ուժը կարելի է փոքրացնել՝
- Հարթ մակերեսների օգտագործմամբ։
- Լյանց կեղևի կիրառմամբ՝ օրինակ՝ յուղ կամ փոշի։
Շփումը կարելի է մեծացնել՝
- Մակերեսը բետոնով կամ այլ նյութերով վերածելու միջոցով, որն ավելացնում է շփման ուժը։
7. Ինչո՞ւ հաճախ սառցակալած ճանապարհին ավազ են շաղ տալիս: Սառցակալած ճանապարհին ավազ շաղ տալու նպատակը՝ բարձրացնել շփման ուժը, քանի որ սառույցը նվազեցնում է շփման ուժը։ Ավազը ավելացնում է բացասական ճնշում, ինչը ավելացնում է վառելիքի կառավարման ճիշտության շնորհիվ շփումը։
8. Երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ: Օրինակ՝ երբ արհեստական տրակտորներ կամ այլ մեքենաներ հենվում են օպերացիոն պլատֆորմի վրա, նրանք ենթարկվում են միաժամանակ գործող բազմաթիվ ուժերի՝ գրավիտացիա, էլեկտրամագնիսական և այլպիսի ֆիզիկական ուժեր։
9. Համազոր ուժ: Համազոր ուժն այն ուժն է, որն ունի նույն ուղղությունը, չափը, բայց մի փոքր այլ կողմը՝ ուժերի գումարումն ամբողջ ընթացքում համազոր է։
10. Ինչպե՞ս է ուղղված մի ուղղով միևնույն (հակառակ) կողմեր ուղղված երկու ուժերի համազորը: Երբ երկու ուժերը ուղղված են միևնույն կամ հակառակ կողմերին, նրանց համազոր ուժը հավասար է այդ ուժերի ալգեբրայան գումարին։ Օրինակ, երկու ուժեր, որոնք ուղղված են հակառակ կողմերին, համազոր ուժը կլինի նրանց մոդուլների տարբերություն։